Dnia 10 listopada 2023 roku w Izbie Produktu Lokalnego w Gołębiu obyło się spotkanie z Panią Małgorzatą Daniłko, autorką strony internetowej Gołąb nad Wisłą. Prezentacja pt. „Etymologia nazw miejscowych parafii Gołąb i historia cmentarza przykościelnego” składała się dwóch części, oś połączenia tych tematów stanowiły dzieje wczesnego ośrodka parafialnego w Gołębiu. 

Pierwsza zapisana informacja o miejscowości Gołąb pochodzi z 1326 roku i dotyczy dziesięciny papieskiej płaconej przez dwóch plebanów. Dokładniejsze informacje dotyczące wiosek płacących dziesięciny do parafii Gołąb znajdują się w dokumencie z 1419 roku. Wśród wymienionych osad znalazły się wsie z powiatu garwolińskiego, np. Samogoszcz, Tarnów, a także osady nadwieprzańskie, jak Niebrzegów (zapisany jako Wybrzegów), Kośmin, Strzyżowice. 

Najstarsze miejscowości współcześnie należące do parafii w Gołębiu to Skoki, Borowa, Niebrzegów i oczywiście sam Gołąb. Z czasem w parafii pojawiły nowe miejscowości, jak Wólka Gołębska, Nieciecz nad Wieprzem, Matygi, Borowina. Do parafii w Gołębiu należały miejscowości obecnie już nieistniejące, jak m.in. Gromki obok Wólki Gołębskiej, Kudłów między Matygami a Borową i Bonów, ostatnia wieś powstała na terenie starostwa niegrodowego Gołąb. Pochodzenie nazw tych miejscowości jest trudne do jednoznacznego ustalenia, w większości nazwy te mają znaczenie topograficzne lub zostały utworzone od staropolskich nazw osobowych. 

W drugiej części spotkania została przedstawiona historia cmentarza przykościelnego, funkcjonującego prawdopodobnie od lat 30. XVII do połowy lat 30. XIX wieku (obecnie jedynym, widocznym zachowanym nagrobkiem jest miejsce pochówku ks. Stanisława Ziemiańskiego, zmarłego w 1835 roku). Dawna nekropolia znajdowała się w centrum wsi, zmarłych grzebano wokół kościoła i Domku Loretańskiego oraz w kryptach pod tymi świątyniami. Przy okazji przypomnienia tego cmentarza, poruszony został temat dawnej wysokiej śmiertelności wśród dzieci. Statystycznie wiejska kobieta rodziła 8-10 dzieci, z których tylko połowa dożywała okresu dorosłego. O przyczynach licznych zgonów wśród najmłodszych pisała nauczycielka z Gołebia, Antonina Pelda-Śmiszkowa, autorka poradników dla matek i gospodyń. Ponadto został omówiony znak wielkiej wody, znajdujący się na ścianie Domku Loretańskiego i informujący o powodzi z 1808, w tym kontekście zostały przypomniane również inne powodzie z XIX wieku, które także przyczyniły się do oczyszczenia krypt i zamurowania podziemi pod kościołem. 

Serdecznie dziękujemy za spotkanie.